osmanlı dağılma dönemi ne demek?

Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi (1792-1922)

Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemi, 1792'deki Yaş Antlaşması ile başlayıp, 1922'de saltanatın kaldırılması ile sona eren, yaklaşık 130 yıllık bir zaman dilimini kapsar. Bu dönem, devletin siyasi, ekonomik, askeri ve sosyal alanlarda büyük bir değişim ve çöküş yaşadığı bir süreçtir.

Dönemin Temel Özellikleri:

• Merkezi Otoritenin Zayıflaması: Merkezi otorite'nin zayıflamasıyla birlikte, taşrada ayanlar ve yerel güç odakları güçlenmiştir. Bu durum, devletin vergi toplama ve otorite kurma kabiliyetini olumsuz etkilemiştir.
• Milliyetçilik Akımlarının Etkisi: Fransız İhtilali'nin yaydığı milliyetçilik akımları, Osmanlı İmparatorluğu'nun çok uluslu yapısını derinden sarsmıştır. Balkanlar başta olmak üzere, çeşitli bölgelerde bağımsızlık hareketleri baş göstermiştir.
• Ekonomik Çöküş: Devletin ekonomik yapısı giderek bozulmuştur. Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) ile Osmanlı maliyesi, alacaklı devletlerin kontrolüne geçmiştir. Sanayi Devrimi'nin etkisiyle Avrupa malları Osmanlı pazarlarını istila etmiş, yerli üretim zarar görmüştür.
• Askeri Zayıflık: Osmanlı ordusu, Avrupa ordularının gerisinde kalmıştır. Yapılan askeri reformlar yetersiz kalmış ve sık sık yaşanan savaşlarda başarısızlıklar yaşanmıştır.
• Islahat Çabaları: Devleti kurtarmak amacıyla çeşitli ıslahatlar yapılmıştır. Bu ıslahatlar; Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Kanun-i Esasi (ilk Osmanlı Anayasası) gibi önemli adımları içermektedir. Ancak, bu ıslahatlar genellikle sorunlara kalıcı çözümler getirememiştir.
• Dış Güçlerin Müdahalesi: Avrupa devletleri, Osmanlı Devleti'nin iç işlerine giderek daha fazla müdahale etmeye başlamışlardır. Özellikle Doğu Sorunu olarak adlandırılan bu süreçte, Osmanlı toprakları üzerinde çıkar çatışmaları yaşanmıştır.
• Kaybedilen Topraklar: Osmanlı Devleti, bu dönemde birçok toprak kaybetmiştir. Balkanlar, Kuzey Afrika ve Doğu Anadolu'da önemli topraklar elden çıkmıştır.
• Siyasi İdeolojiler: Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük ve Batıcılık gibi farklı siyasi ideolojiler ortaya çıkmış ve devletin geleceği hakkında farklı görüşler savunulmuştur. İttihat ve Terakki Cemiyeti gibi siyasi örgütler, devletin yönetimi üzerinde etkili olmuştur.

Bu dönem, Osmanlı Devleti'nin yıkılışına giden süreci hazırlamış ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasına zemin oluşturmuştur.